مدرسه آلیانس از مدارس مذهبی نوین بود. این مدرسه فرانسوی‌زبان، شاخه‌ای از «آلیانس جهانی» اسراییلی به شمار می‌رفت که با مرکزیت پاریس اداره می‌شد.
«محبت نیوز»- در بین مدارسی که توسط «میسیونرها» در ایران تأسیس شده، مدرسههایی که فرانسویها بنا کردهاند، جایگاه ویژه‌ای دارند. دلیل آن، فعالیت گسترده و چشمگیر آن‌ها در توسعه فرهنگ و جذب جوانان ایرانی بوده است. عمده‌ترین مدارس فرانسوی در ایران، مدرسه‌های «سن لویی»، «فرانکو پرسان»، «سن ژوزف» و «آلیانس بنی اسرائلیت» بودند.
به گزارش ایران وایر، میسیونرها، گروهی از فعالان مذهبی بودند که با توسل به روش‌های آموزشی، کمک‌های بهداشتی و تعلیم فرهنگی، سعی در ترویج عقاید کلیسا در نقاط مختلف جهان داشتند.
میسیونرهای فرانسوی حتی موفق شدند در برخی از نقاط ایران، نخستین مدارس مدرن را تاسیس کنند؛ نمونه‌اش در شیراز، مدرسه «آلیانس» بود که در سال ۱۳۲۰هجری قمری برای یهودیان تاسیس شد.
مدرسه آلیانس از مدارس مذهبی نوین بود. این مدرسه فرانسوی‌زبان، شاخه‌ای از «آلیانس جهانی» اسراییلی به شمار می‌رفت که با مرکزیت پاریس اداره می‌شد. موسسان آن، هدف خود را هم‌دردی با یهودیان و جلوگیری از آزار آن‌ها اعلام میکردند. اجازه تاسیس این مدرسه توسط «ناصرالدین شاه قاجار»، در سفر او به فرانسه صادر شد.
تفاوت مدرسه آلیانس با دیگر مدارس مذهبی فرنگی، از جمله «لازاریست‌ها»، در نوع نگاه و هدف‌شان بود. یهودیان در این مدارس قصد تبلیغ یا بهره‌برداری از دین را به علت ممنوعیت تبلیغ دینی و گرویدن به دین یهود برای مسلمانان یا مسیحیان و زرتشتیان ایران نداشتند. در حقیقت، این مدارس برای یهودیان، محفلی برای کنار هم نشستن دانش‌آموزان یهودی بود. نخستین مدرسه آلیـانس یهـود در ایران، در تهران آغاز به کار کرد و بعد در همدان و سومین آن در اصفهان.
آرام آرام شعبههای دیگر مدرسه آلیانس در شهرهای مختلفی همچون کرمانشاه، سنندج، رشت، شیراز، خرم‌آباد، نهاوند، بروجرد، یزد، کاشان و بیجار دایر شدند.
با آغاز جنگ جهانی اول و برهم خوردن اوضاع مالی تجار یهودی در ایران، این مدارس به حالت تعطیل درآمدند. اما کمی پس از جنگ، دوباره قفلهای در مدارس باز شدند. اگرچه عمر بازگشایی آن‌ها چندان زیاد نبود. وقتی نظام «پهلوی» روی کار آمد، سرنوشت این مدارس هم مانند دیگر مدارس خارجی، تعطیلی بود.
شهریورماه سال ۱۳۲۰ بود که درهای این مدارس با نام جدید «مدارس ملی اتحاد»، دوباره باز شدند. روزنامه «تربیت» درباره این مدارس نوشته بود: «فایده آلیانس برای فرانسویها، رواج دادوستد است و برای ما، مدد مهام علمی و صنعتی. در این صورت جای آن دارد که از ملت نجیب و هنرمند فرانسه ممنون باشیم که در ضمن نفع خود، خیر ما را نیز منظور داشته‌اند.»
به دلیل سطح علمی بالای این مدارس، مشاهیر زیادی در آن زمان جزو دانش‌آموختگان مدارس اتحاد (آلیانس) بودند. وقتی پوشه‌های بازمانده از دانش‌آموزان سال‌های حیات این مدارس را ورق می‌زنیم، به نام‌هایی مانند «ابوالحسن صدیقی»، «میرزاده عشقی»، «جواد بدیع‌زاده»، «محمد قزوینی»، «حاج علی رزم‌آرا»، «حاج حسین‌آقا ملک»، «عبدالحسن آذرنگ»، «احمدعلی سپهر»، «غلامحسین صدیقی» و بسیاری دیگر می‌رسیم.
اما سرنوشت این مراکز دانش‌پروری طی چهار دهه اخیر چندان روشن نبود. در حالی که حفاظت از آثار تاریخی کشور یکی از وظایف سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است، به نظر می‌رسد درآمیختن دیدگاه‌های سیاسی و مذهبی مانع از حفظ این آثار ملی و باستانی شده است.
پس از انقلاب اسلامی در ایران، یهودیان با شعارهای ضد اسراییلی تحت فشار قرار گرفتند و بسیاری از آن‌ها مجبور به ترک ایران شدند. اما آثار تاریخی مهمی از آن‌ها در کشور باقی ماند که باید منهای هر نوع دیدگاه مذهبی یا سیاسی، مورد مصونیت قرار بگیرند. یکی از این آثار، مدرسه آلیانس در اصفهان است.
این مدرسه اول آگوست سال ۱۹۰۱ با کمک یهودیان خیرخواه اصفهان و به مدیریت شخصی به نام «خُرزوَق» افتتاح شد. در اولین سال، ۲۲۰ دانش‌آموز در این مدرسه نام‌نویسی کردند. الیانس اصفهان در سال بعد ۳۵۰ دانش‌آموز داشت. مدرسه دخترانه آلیانس هم که در آغاز ۷۵ دانش‌آموز پذیرفته بود، پس از سه سال، میزبان۲۷۰ دانش‌آموز شد. این مدرسه اصفهانی غذا و پوشاک مورد نیاز دانش‌آموزان خود را نیز تامین می‌کرد.
این مدرسه را امروز هم می‌توان در خیابان «هاتف» اصفهانی، خیابان «مشیر»(یخچال)، جنب کوچه «شریعتی»، در یک محله تجاری پیدا کرد. آلیانس اصفهان به شماره ۳۱۷۷۷ و در تاریخ هجدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۹۳ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.
این مدرسه که در محله‌ای یهودی نشین قدیمی اصفهان قرار دارد، از سال ۱۳۹۵ به منظور بازسازی و مرمت تعطیل شد ولی هیچ بازسازی در آن رخ نداده و به حال خود رها شده است. به نظر می‌رسد حتی بازسازی هم بهانه‌ای برای تعطیلی آن بوده است.
حالا خبر رسیده است که بخشی از سقف آن ریزش کرده و چون به بنایی متروکه بدل شده، مکانی مناسب است برای خرید و فروش یا مصرف مواد مخدر و شب‌خوابی برخی از بیخانمانها.
یکی از ساکنان کوچه شریعتی در پاسخ به این که چرا بازسازی و ترمیم این بنای تاریخی متوقف شده، حرف‌هایی را که از کاسبان محل شنیده است، بازگو می‌کند:«شهرداری، شواری شهر و آموزش و پرورش تصمیم گرفته‌اند از مدرسه قدیمی، یک مجتمع تجاری بسازند.»
یعنی محلی که یک قرن محفل دانش‌آموختن کودکان و نوجوانان اصفهانی بود، به مرکزی برای فروش لوازم خانگی تبدیل خواهد شد.
مدرسه آلیانس با نامهای دیگری از جمله «اتحاد»، «یهودی‌‌ها»، «فرانسویها» و مدرسه «شهید حلبیان» شناخته می‌شود؛ همان مدرسه‌ای که سریال «قصه‌های مجید» در آن فیلمبرداری شد. این مدرسه را با حیاطی بزرگ، گچبریهای بینظیر، ستونهای حجاری شده و سازه‌ای به سبک اروپایی، از بناهای اواخر دوره قاجار به یاد داریم.
این مدرسه به لحاظ حقوقی به نظر می‌رسد باید متعلق به «انجمن یهودیان اصفهان» باشد ولی می‌گویند در وقفنامه «اتحاد جهانی آلیانس» آمده است اگر تعـداد دانـش آمـوزان کلیمـی بـه ۲۵ نفـر برسـد، مدرسه میبایست همچنان به آن‌ها اختصاص داشته باشد و در غیر این صورت، مسلمانان به شرط این که مدرسه را به عنوان یک مکان آموزشی حفظ کنند، میتوانند از آن به عنوان جایی برای تحصیل استفاده کنند.
محله‌ای که این مدرسه در آن واقع شده است، پیش از انقلاب، مرکز زندگی یهودیان ایران بود. اما بعد از انقلاب بنا به دلایل سیاسی، این محله هم از جمعیت یهودیان خالی شد. حالا به جز یک خانواده یهودی، اقلیت دیگری در آن‌جا زندگی نمی‌کند.
- بیشتر بخوانید: حمله افراد ناشناس به کنیسای یهودیان حاداشا در شیراز
- بیشتر بخوانید: نقش روحانیون شیعه در تشدید فشار بر یهودیان ایران در دوران قاجار
